یکی
از دستاوردهای برجسته و مهم انقلاب اسلامی ایران، تشکیل ارتش گسترده
اسلامی و مردمی یعنی بسیج مستضعفان می باشد. به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی
و قطع دست استکبار جهانی و منافع آنها در ایران، توطئه‌ها و فتنه‌های
شیاطین علیه ایران روز به روز گسترش یافت. در چنین شرایطی امام خمینی در
پنجم آذر 1358، فرمان تشکیل بسیج را صادر کردند و فرمودند: "مملکتی که 20
میلیون جوان دارد، باید بیست میلیون ارتش داشته باشد". هنوز یک سال از صدور
فرمان امام نگذشته بود که رژیم بعث عراق با هدف براندازی نظام نوپای
اسلامی و با حمایت استکبار جهانی، علیه ایران دست به حمله همه جانبه زد. در
چنین شرایطی بود که جوانان سلحشور، به اشاره امام به صورت خودجوش و تحت
تشکل‌های بسیجی به جبهه‌ها شتافتند و در طول هشت سال دفاع مقدس، با تقدیم
خون خود، نهال نوپای انقلاب اسلامی را آبیاری کردند و حماسه‌ها و رشادت‌های
بی‌سابقه‌ای آفریدند. این‌گونه بود که بسیج در تاریخ انقلاب اسلامی نه به عنوان یک
نهاد نظامی صرف، بلکه به عنوان یک مکتب فرهنگی و ارزشی و کلمه طیبه‌ای که
در بین همه اقشار ملت ایران ریشه دوانیده است، مطرح می‌شود. به تعبیر مقام
معظم رهبری: "بسیج یکی از برکات انقلاب و از پدیده های بسیار شگفت آور
مخصوص این انقلاب است". ایشان در بیان دیگری با یاد کردن از بسیج به عنوان
یکی از افتخارات انقلاب و حضرت امام (ره) می‌فرمایند: "یکی از افتخارات
انقلاب اسلامی و بخصوص از افتخارات بزرگ امام راحل عظیم الشان، تشکیل ارتش
بیست میلیونی بود". یکی دیگر از ویژگی‌های مهم اعضای بسیج، اخلاص، ایثار، صفای
روحی و باطنی آنها می‌باشد. تدین و تعهد اسلامی آنان و نیز عضویت اختیاری و
همراه با میل و رغبت در بسیج، آن هم بدون چشمداشت مالی و حقوقی، از جمله
عواملی است که به تقویت اخلاص و صفای باطنی بسیجیان کمک شایانی می‌کند.
امام راحل (ره) در این خصوص می‌فرمایند: "بسیج شجره طیبه و درخت تناور و
پرثمری است که شکوفه های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق
می‌دهد... من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه می خورم و از خدا
می‌خواهم تا با بسیجیانم محشور گرداند، چرا که در این دنیا افتخارم این است
که خود بسیجی‌ام".
از مهمترین ویژگی های بسیج، اسلامی و مردمی بودن آن
است. تدین و دینداری خمیرمایه اصلی عناصر و اعضای بسیج بوده و به عنوان
یکی از ارکان مهم تشکیل دهنده ساختار آن می باشد. بسیج نهایت تجلی و بروز
یک ارتش مردمی و عالی ترین مرتبه تعامل نیروهای مسلح یک کشور با توده مردم
خود می باشد. نیروهای بسیج که با میل و رغبت و به صورت اختیاری و داوطلبانه
به عضویت این نهاد مقدس درمی آیند، از توده مردم سراسر کشور می باشند،
مردمی که نظام حکومتی خویش را خود انتخاب نموده و به آن عشق و علاقه دارند و
بین حکومت و خود فاصله ای نمی بینند. مقام معظم رهبری می‌فرمایند: "بسیج
یک سازمان مشخص رزمی مثل دیگر سازمانها نیست. بسیج یعنی متن ملت و همه آحاد
مومن و یک حقیقت گسترده در تمام زوایای جامعه".